In Amersfoort is volgend jaar het portret van een naakte Eva Braun te bewonderen, het dwingt de toeschouwer tot nadenken over de rol van de kunstenaar in de geschiedenis.
Als beeldend kunstenaar is het niet gemakkelijk onbevangen naar het werk van een ander te kijken. Je bent geneigd te zien wat je anders zou hebben gedaan waardoor je het meestal uiterst zakelijk bekijkt, althans, ikzelf heb daar iedere keer als ik een galerie of museum bezoek last van. Christian Brod, de Duitse schilder die de geliefde van Hitler naakt portretteerde, maakt het me uitzonderlijk moeilijk. Ten eerste vraag ik me af of ik Eva Braun überhaupt geschilderd zou hebben en in welke situatie ik beland moet zijn die mogelijkheid te hebben. Moest je niet tenminste vriendelijk zijn tegen haar minnaar om überhaupt bij haar in de buurt te komen? En maakt dat een mens meteen tot een nazi of gewoon tot iemand die zijn hartelijkheid niet kan onderdrukken?
De erfgenaam van Christian Brod, een neef genaamd Otto, heeft een website opgezet waar schilderijen en begeleidende teksten te vinden zijn. Daar is te lezen dat de meeste schilderijen die gevonden zijn in opdracht van Hitler zelf werden gemaakt, ook wordt gemeld dat hij ze weigerde te betalen aangezien de doeken hem uiteindelijk te somber aan deden. Dit geeft in ieder geval weer hoe Christian Brod voor een van de grootste schurken uit de geschiedenis werkte, iets dat op zich genomen niet in zijn voordeel spreekt.
Het portret van Eva Braun is een raar schilderij. Het heeft een vreemd perspectief en ik heb persoonlijk het vermoeden dat het portret nooit voltooid is, afgaand op de lege vlakken in de voorstelling. Op een zolder in Berlijn werd het samen met een aantal andere werken, waaronder een aantal spotprenten en verschillende Oostfronttaferelen gevonden door Otto Brod. Opvallend is dat geen van de voorstellingen Germaanse heroïek uitdragen, ze lijken eerder een aanklacht tegen het regime te zijn dan de verheerlijking ervan.
tekst loopt door onder de afbeelding
Eva Braun lijkt meer verlegen dan ontspannen in haar pose op het portret, dat overigens zeer beschadigd is en naar verluidt op dit moment gerestaureerd wordt. Eva vond in Brod geen genadevolle kunstenaar, haar lichaam beeldde hij af als een stuk dood vlees en haar glimlach lijkt eerder een van onzekerheid vervulde grijns. Misschien vond Christian Brod haar zo afstotelijk dat ze daarmee indrukwekkend genoeg werd om geschilderd te worden.
Toch blijft zijn aanwezigheid in de nabijheid van Hitler bezwaarlijk, het is onwaarschijnlijk dat Brod standpunt innam tegen de dictator en diens verwerpelijke ideeën. Ook van de prenten die gevonden zijn, waarin nazi-kopstukken belachelijk worden gemaakt, lijkt toch een bepaalde kolderieke onverschilligheid te bestaan.
Het naaktportret van Eva Braun roept in ieder geval veel vragen op over onze geschiedenis en de rol van de beeldend kunstenaar daar in. Kijkend naar het doek geloof ik dat ik de lelijkheid van Eva Braun nooit zou hebben willen afbeelden, anderzijds moet ik toegeven dat de verleiding geschiedenis te schilderen voor iedere kunstenaar uiterst groot is, ook voor mij. Ik zal mezelf waarschijnlijk ook niet kunnen bedwingen de expositie te bezoeken, begin volgend jaar is het werk van Christian Brod in Amersfoort te zien.